Кулан Саха

Хас биирдии киһиэхэ төрөөбүт дойдута-норуота, кини ханна да олордун, тугунан да дьарыктаннын, бэл диэтэр, хайа да омук тылынан саҥардын, быстыбат айылҕа Ситимэ буолан олоҕун устатын тухары арчылыы-араҥаччылыы, күүс-көмө буола турар.
Биһиги, сахалар, өбүгэбититтэн кэлбит үтүмэн үгүс үгэстэрбит, сиэрбит-туоммут, тылбыт-өспүт сүтэн-симэлийэн хаалбакка, сүдү улахан, туохха да кэмнэммэт барҕа баай буолан баччаҕа тиийэн кэллэ.

Ол эрэн аныгы олох араас албастара, саҥа сыаннастара күннэтэ өтөн киирэннэр, бу улахан баайы биһиги, аныгы сахалар, хайа эрэ албаһынан харыстаан-көмүскээн, байытан-сайыннаран, билиҥҥи олоххо сөп түбэһиннэрэн өрө тутан биэриэх тустаахпыт диэн кэм-кэрдии ирдиир.

Өскөтүн, уруккута саха аймах сүөһүлэнэн-астанан алааһынан тарҕанан айылҕаны кытта ыкса алтыһан, айылҕа, күн-дьыл ыйыытынан олорбут эбит буоллаҕына, аныгы саха олох сайдыытын сиэринэн үксүбүт толору хааччыллыылаах (благоустроеннай, комфортнай) эйгэҕэ олоробут, айылҕаттан тэйэ быһыытыйдыбыт.

Ол иһин үгэстэри, итэҕэли үөрэтэн, аныгылыы билэн-көрөн ылынар туруктанныбыт.  Ол, олох бэйэтин хаамыыта.
Ол иһин сахалар итэҕэл түмсүүтүн тэрийэ сатаабыппыт балай да кэм буолла.  Тоҕо?

Биһиги олус ураты, айылҕаны кытта быстыбат ситимнээх итэҕэллээх омукпут.  Онно үлэлии сылдьар үгүс дьонноохпут. Кинилэр хас биирдиилэрэ ураты көрүүлээх, дириҥ ис билиилээх дьон.  Ону таһынан Саха сылыктыыр, анаарар өйүнэн тобулбут олоххо туруктаах, кыахтаах, чэгиэн буолар араас сөҕүмэр дириҥ ньымаларын илдьэ сылдьаллар.  Ол барыта – өбүгэ баайа, айылҕа билиитэ.

Ол гынан баран бу дьон үксүлэрэ бэйэлэрин эйгэлэригэр сылдьаллар.  Хас биирдиилэрэ ураты айылҕалаах буоланнар.  Саха өһүн хоһооно баар:   Икки ойуун тэҥҥэ кыырбаттар” диэн.  Ол кинилэр бэйэ бэйэлэригэр өстөһөллөрүттэн буолбатах.  Хас биирдиилэрэ тус туһунан ньымалааҕын, эйгэлээҕин бэлиэтэ.

Былырыын тэриллибит “Итэҕэл сүбэтэ” дьон туһугар үлэлии сылдьар араас хайыхалары бииргэ түмэн, “Саха итэҕэлэ” диэн сүрүн хайысхалаан, сахабыт тыла, үгэстэрэ, норуот уратыта сүппэтин-симэлийбэтин туһугар күүскэ үлэлэһэн эрэр.
Ол иһин бу хамсааһын салайааччыта суох, ол оннугар “Түмээччи” диэннээх.  Онно Павел Ксенофонтов – Ойуур Байбал талыллан үлэлии сылдьар.  “Итэҕэл сүбэтин” сүрүн салайар уоргана – Сүбэ мунньах, онтон Ил Сүбэ, Ытык Сүбэ, толорор уорганынан туһааннаах хайысха комитеттара буолаллар.

Итэҕэл сүбэтин сүрүн соруга араас суолу-ииһи тобулан үлэлии сылдьар дьону түмүү, араас хайысхалар биир сыалга – саха дьонун олоҕор, тус туруктарыгар көмөлөөх буолалларын ситиһии.  Ол курдук, холобура, биир бастакы соругунан Саха итэҕэлин хайысхаларын барытын түмэр духуобунас киинин дьиэтин тутуу буолар.  Ил Дархан, бырабыыталыстыба өйөбүллэрин ылан, бу дьиэ 2022 сылга үлэҕэ киириэхтээх диэн былаан баар.

Биллэн туран көрүү үгүс.  Ону барытын сүрүннээн, бииргэ түмэн, хайысхалаан холбуур сүрдээх уустук.
Ол эрэн хамсааһын саҕаланна, дьон бииргэ буолар, өбүгэ утумун салҕаан ыччаттарга тиэрдэр санаалааҕын биллэрдэ.  Бары кэриэтэ итэҕэл уонна общественнай түмсүүлэр “Итэҕэл сүбэтин” сүрүннүүр бөлөҕүн кытта үлэлэһэргэ сөбүлэҥнэрин, эрэллэрин биллэрдилэр.  Ону таһынан былаас уорганнарын салайааччыларын,депутаттары кытта эмиэ сөбүлэҥнэр түһэрилиннилэр.

Эрдэ ыытыллыбыт саҕалааһыннарга тирэҕирэн үлэ саҕаланна, саҥалыы тыыннанан көхтөөхтүк хамсаан эрэр.  Уонна ситиһиилээх буолуоҕа диэн улахан эрэл баар.